Parafia p.w. Św.Marcina w Ratnowicach

“Miejscowość istniała już w 1248 r., kościół parafialny potwierdzony w Liber fundationis z ok. 1305 r. oraz w rejestrze dziesięcin Galharda de Carceribus z 1335 r. wśród parafii archiprebiteratu nyskiego. Obecny kościół zbudowany w latach 1755-56 r., w stylu barokowym, przebudowany – ostatnio w 1935 r. W latach 1810-1860 do par. Ratnowice należała Jasienica Górna, erygowana jako par. w 1860 r., ponownie została włączona do par. Ratnowice jako filia w 1980 r. Kościół św. Mikołaja w Jasienicy Górnej, kaplica pw. Macierzyństwa NMP w Piotrowicach Nyskich.”

[Diecezja Opole]

Kościoły

Kościół parafialny pw. św. Marcina Biskupa w Ratnowicach

Kościół filialny pw. św. Mikołaja w Jasienicy Górnej

Kaplica pw. MB Wspomożenia Wiernych w Piotrowicach Nyskich

Historia parafii Ratnowice

W czasach hitlerowskich zwane Rathmannsdorf, a powojnie Radziszów, leżą w malowniczej nadgranicznej kotlinie między jeziorem Otmuchowskim, a pejzażem czeskich gór. Nad wioską króluje, na tle pięknego krajobrazu, gotycko-barokowy kościół z oryginalną, monumentalną wieżą. Prócz wiekowego patronatu Matki Bożej,parafia już w 1755 roku obrała sobie jak duchowego przewodnika i wzór świętego Marcina Biskupa z Tours. Fragmenty z życia tego świętego przedstawia malatura sufitowa naszej świątyni.

Zastanówmy się pokrótce nad najważniejszymi faktami historycznymi i zdarzeniami z życia Domu Bożego. Postronnemu obserwatorowi na pierwszy rzut oka podpada czworoboczna,masywna, z kamieni polnych zbudowana wieża, której hełm zdobi krzyż z kogutem –symbolem czuwania. Wieża jest pozostałością starego kościoła Matki Bożej, który tu zbudowano w 1305 roku, jak podaje historyk i prof. Uniwersytetu Wrocławskiego Seppelt. Początków jednak parafii należy szukać jeszcze w odleglejszej przeszłości, o czym świadczy utrzymana w romański stylu zakrystia i chrzcielnica. Te relikty, wraz z grupą Matki Bożej /po lewej stronie nawy głównej/ na pewno są starsze od obecnej świątyni. Trudno jednak dokładniej ustalić daty historycznej. Wśród wielu cennych źródeł pisanych, znajdujących się w parafialnym archiwum, najstarszy dokument sięga 27 września 1593 r. i zawiera kontrakt między przedstawicielami Ratnowic /Rathmannsdorf/, Meszna /Mösen/ i Krakowca /Krackwitz/. W tym dokumencie wspomniany jest ksiądz proboszcz Graff. Z wcześniejszych proboszczów, dokumenty wizytacyjne Diecezji Wrocławskiej wspominają jedynie w 1579 r. proboszcza ks. Jakuba Kromera, urodzonego w Otmuchowie. Najstarsze księgi metrykalne sięgają 1694 r. tj. księga chrztów i małżeństw, zaś księga zgonów 1765 r.

Miejscowość nasza leży w rejonie niesprzyjającej aury i często nawiedzana była przez gwałtowne wyładowania atmosferyczne. Pierwszy raz poważnie ucierpiał kościół w czasie burzy w latach 1616-1617, kiedy to nie tylko z zewnątrz, ale i wewnętrznie spustoszony został. Spłonęły nawet obrazy na ścianach i zburzony został główny ołtarz /obraz z głównego ołtarza potrzaskany, odrzucony został aż na środek nawy głównej/. Usuwanie szkód trwało bardzo długo. Renowacji dokończył dopiero w 1680 roku ks. prob. Kacpar Springst / rodem z Kałkowa/.

W latach 1755-56 zbudowano nowy kościół na miejscu mocno sfatygowanej świątyni Matki Bożej. Budowy zakończono za administracji ks. prob. Jana Peickerta z Otmuchowa. Nowym patronem zostaje Biskup z Tours św. Marcin. Stara wieża zostaje mocno doświadczona w czasie grzmotu 19 czerwca w 1806 r.. Zdruzgotana zostaje cała konstrukcja drewniana, błyskawica nie oszczędziła również wnętrza świątyni, wraz z ołtarzem, konfesjonałami i ławkami. Z powodu wojen napoleońskich, szkody można było usunąć dopiero w 1810 roku. Za rządów prob. Metznera z Naumburga /byłe NRD/.

W 1844 roku pokryto dach dachówką, która zastąpiła zmurszałe gonty. Niedługo jednak parafianie cieszyli się nowym dachem i odrestaurowaną wieżą, bo już 27 maja 1852 roku straszna burza dwukrotnym atakiem przywróciła je do stanu z 1806 roku. Od roku 1847 był prob. Teodor Rassmann, który przy wydatnej pomocy parafian szybko usunął powstałe szkody. W czasie renowacji wieży kościelnej cieśla Elsner z Nysy znalazł w roku 1932, wzruszające opisy tych spustoszeń w dokumentach umieszczonych tam. Opisy ofiarności wiernych przytaczają jednak też fakty buńczucznej postawy niektórych parafian wobec ofiarności księdza i współbraci. Zresztą tak nie tylko dawniej bywało.

Nad urządzeniami, które obecnie wyposażają naszą świątynie, wydatnie pracował od roku 1927 ks. prob. Bernard Köchler z Nysy. Renowacyjne prace odsłaniały zmurszałą konstrukcję gloriety wieży, popękanej powały nad nawą główną, rozpadające się pilastry chóru głównego i posadzki. Kościół po prostu groził zawaleniem się. Remontu wymagały zżarte zębem czasu ołtarze, ławki, ambona, malatura i wnętrze zakrystii. Długotrwały debaty nad zdobyciem środków finansowych na ten cel. Remont kosztował zawrotną sumę 43 000 Marek niemieckich, z czego świecki patronat ofiarował 26 000 Marek, a parafianie 16 000. Resztę dodała Kuria Arcybiskupia we Wrocławiu. Bogate swoje doświadczenie architektoniczne włożył wspomniany proboszcz również w budowę punktu katechetycznego, zabudowań plebańskich i domu parafialnego dla młodzieży. Jego też staraniem mistrz Englisch z Białej odnowił sztukaterię ołtarza głównego, organu i chrzcielnicy. O ornamentację ambony zadbał słynny rzeźbiarz Simon z Nysy. Ambona zostaje przeniesiona ze strony ewangelii na stronę lekcji. Tak firma odnowiła również ołtarze boczne. Wielu mistrzów, głównie z Nysy pracowało przy dekoracji naszej świątyni. Wydatnie też pracowali tu miejscowi rzemieślnicy, a szczególnie Kleineidam.

Organy zostały powiększone o tzw. głosy aeolinowe /czyli delikatne/ dzięki staraniom organomistrza Berschdorfa z Nysy. Napęd elektryczny otrzymały dzięki firmie Bochelmanna i Kuhlo z Herfordu. Chór boczny mógł pomieścić tylko 11 osób, dlatego został powiększony do 63 miejsc siedzących. Przy okazji powiększono też chór główny i zakrystię, którą zaopatrzono w dodatkowe wejście od zewnątrz. Instalację elektryczną wnętrza i zautomatyzowany napęd dzwonów wykonała firma Reichelta z Nysy.

Wieża, dzięki staraniom ks. prob. Köchlera została zaopatrzona w zegar wybijający godziny za nastawieniem automatycznym /sam nawet włącza o żądanej godzinie dzwony na przeciąg 2 minut/.

Wszystkie paramenty liturgiczne i urządzenia zostają jego staraniem odnowione. Wielu z nich jeszcze dziś murszeje gdzieś ukryte w czasie frontu II wojny światowej. W ufundowanych pięknych witrażach obok ołtarza głównego umieścił swojego patrona św. Bernarda i Matkę Boską Bolesną w kaplicy poległych. Zatroszczył się również o pokrycie wieży blachą miedzianą.

Wspomniany ks. prob. Köchler rozwinął zaniedbane duszpasterstwo, mimo że przejął od swego poprzednika skromne dotacje. Przy obejmowaniu Parafii w kasie znajdowało się kilkadziesiąt marek niemieckich, szylingów austriackich, 3 korony czeskie i 2 grosze polskie. Pod rozłożystymi drzewami na placu farskim często urządzał młodzieży i dorosłym festyny połączone z zabawami towarzyskimi.

Druga wojna światowa,choć niosła ze sobą ogromne spustoszenie jednak dorobku byłych parafian i ich dzielnego duszpasterza nie zdołały zniweczyć. Prace renowacyjne po odzyskaniu niepodległości można było ograniczyć do odnowy niektórych zdobyczy przeszłości i do odmalowania wnętrza kościoła, czego dokonał duszpasterzujący od roku 1946 ks. dziekan Franciszek Paściak, ur. w rzeszowskiem. Malatury dokonano w latach 1962-63. Jego podobiznę malarze nieszczęśliwie umieścili w roli Biskupa Marcina na suficie. Ołtarz główny zostaje zaopatrzony w nowy obraz nie najlepszego wydania.

ROCZNIK STATYSTYCZNY Kurii Biskupiej w Opolu podaje następującą adnotację na temat naszej parafii: „Parafia powstała w 1200 roku. Kościół wzmiankowany w 1335 roku. Zbudowany zapewne na przełomie XIV/XV wieku. Wielokrotnie przebudowany, ostatnio w 1935 roku gotycki w znacznej mierze zatartymi cechami baroku. Oryginalna wieża czterograniasta z kamienia polnego od dołu do szczytu. Kościół konsekrowany. Ostatnia restauracja 1962/63 Prob. Ks. Władysław Kut.

Historia – Kościół parafialny w Ratnowicach

Kościół Parafialny p.w. św. Marcina Biskupa wzmiankowany 1335. Zbudowany zapewne w. XIV/XV,wielokrotnie przebudowany, ostatnio 1935. Gotycki za w znacznej mierze zatartymi cechami stylowymi w baroku. Orientowany. Murowany z kamienia i cegły,otynkowany. Jednoprzęsłowe prezbiterium zamknięte trójboczne, przy nim od północy kwadratowa wieża oraz nowsza zakrystia, przybudowana nieregularnie pomiędzy zamknięcie prezbiterium i wieżę. Szersza nawa czteroprzęsłowa. Przy niej od północy przybudówki, z których środkowa zapewne dawna kuchta, boczne mieszczące składzik i dojście na piętro, przybudowane zapewne 1935. Od południa przy nawie kwadratowa kaplica w. XVIII, od zachodu nowa kruchta. Wnętrze nakryte sklepieniem kolebkowym o łuku obniżonym z lunetami, w nawie wzmocnione gruntami. W przybudówce od północy sklepienie żaglaste, w kaplicy kopulaste o łuku obniżonym, w części zakrystii mieszczącej się pod wieżą kolebkowe z lunetami. Na sklepieniu prezbiterium i nawy dekoracja stiukowa listwowa, tworząca pola o urozmaiconym wykroju. Podziały ścian w prezbiterium lizenami, w nawie wydatnymi ,wypukłymi pilastrami, z odcinkami gzymsu i dekoracją o motywie kampanuli. Tęcza zamknięta łukiem spłaszczonym. Arkada kaplicy oraz arkady empor zamknięte półkoliście. Okna zamknięte analogicznie, lekko nadwieszone. Na zewnątrz prezbiterium opięte szkarpami o jednym uskoku. Zachodnie narożniki nawy ścięte. Kaplica ujęta w narożnikach uproszczonymi pilastrami, zwieńczona szczytem o podziałach ramowych, ujętym spływami, zwieńczonym gzymsem wygiętym ku górze. Dach siodłowy o jednej kalenicy ze skośną połacią od zachodu, kryty dachówką. Nad kaplicą dach siodłowy zwieńczony ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę z latarnią, pobitą blachą. Wieża w dolnej kondygnacji kamienna. Na wysokości drugiej kondygnacji zamurowane okno gotyckie, ostrołukowe, głęboko rozglifione do wnętrza;pozostałe okienka o charakterze strzelnic, w najwyższej kondygnacji okna nowe,zamknięte segmentowo. Hełm 1935, baniasty, z latarnią.

– Ołtarz główny regencyjny, odnawiany 1935, w kształcie bogato zdobionej ramy z rzeźbami dwóch aniołów oraz po bokach rzeźbami św. Piotra i Pawła. Tabernakulum współczesne,na nowej wolno stojącej mensie, z rzeźbami dwóch aniołków i płaskorzeźbą Ukrzyżowania na drzwiczkach. Antepedium płaskorzeźbione 1. Poł. W. XVIII. Dwa ołtarzyki boczne barokowo-klasycystyczne 1. poł. w. XIX. Ambona koniec w. XVII,z rzeźbami czterech Ojców Kościoła na parapecie rozczłonkowanym kanelowanymi kolumnami, baldachim o ażurowym zwieńczeniu. Kropielnica granitowa, zapewne średniowieczna. Konfesjonał 1. poł. W. XIX, z barokową rzeźbą św. Jana Nepomucena w zwieńczeniu. Rzeźba Matki Boskiej tronującej z Dzieciątkiem, poza którą dwa anioły podtrzymujące draperię, późnogotycka, koniec w. XV. Płyty nagrobne, renesansowe, kamienne, z płaskorzeźbionymi postaciami: 1. Baltazara Salisch st. (zm. 1540); Baltazara Salisch mł. (zm. 1564). Lampa wieczorna rokokowa, trybowana. Dwa lichtarze na paschał, cynowe, fundamentowane 1810 przez Antoniego Opitza. Lichtarze ołtarzowe: cztery w. XVII, mosiężne z trójbocznymi podstawami; dwa w. XVII, mosiężne z okrągłymi podstawami; sześć cynowych w. XVIII/XIX.

Wokół kościoła zachowany częściowo mur kamienny w.XV/XVI. Na nim od północy posąg św. Jana Nepomucena, kamienny, barokowy, w.XVIII.

Na plebanii obrazy: św. Stanisława, mal. Na drzewie w.XVIII; 2-5 św. Marcina, Ukrzyżowania, Trójcy Św. (w owalnej ramie) i niezidentyfikowanego biskupa w. XVIII/ XIX.

Historia – Kościół filialny w Jasienicy Górnej

Kościół p. w. św.Mikołaja. Wzmiankowany 1305. Obecny zbudowany 1835-36. Późnoklasycystyczny.Orientowany. Murowany, otynkowany. Jednoprzęsłowe prezbiterium z półkolistą wydzieloną apsydą i lokalnościami po bokach, objętymi bryłą korpusu. Szersza nawa czteroprzęsłowa z wieżą od zachodu,połączoną z kościołem kruchtą. Wewnątrz sufity, w apsydzie sklepienia chemisferyczne z lunetami. Tęcza zamknięta półkoliście. Okna zamknięte analogiczne. Chór muzyczny murowany, wsparty na dwóch kanelowanych kolumnach doryckich. Od zachodu portal prostokątny, w obramieniu uszatym. Na zewnątrz podziały poziomymi pasami w tynku. Dach siodłowy o jednej kalenicy, kryty dachówką. Wieża rozdzielona gzymsami na pięć kondygnacji, z oknami zamkniętymi półkoliście i dachem namiotowym.

– OŁTARZ GŁÓWNY i dwa boczne 2 ćw. w. XIX, z obrazami: w głównym św. Mikołaja, w lewym św. Katarzyny,w prawym Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Ambona 2 ćw. w. XIX z rzeźbami czterech ewangelistów na balustradzie i Chrystusa Króla na baldachimie. Rzeźby św. Jana Nepomucena i Chrystusa Zmartwychwstałego, w tradycjach barokowych w.XIX. Krzyż ołtarzowy klasycystyczny. Płyta kamienna, nagrobna, z rytym krzyżem w kolistym otoku, romańska w. XIII, uszkodzona (fig. 301). Dwanaście lichtarzy cynowych w. XIX.

Wokół kościoła stary mur kamienny, oszkarpowany,w nim wmurowane płyty nagrobne, późnorenesansowe ok. 1600, kamienne, z płaskrzeźbionymi postaciami: 1 – 2. dwóch rycerzy z rodziny v. Schweinivchen; .niewiasty ur. Nimptsch; 4. Dziewczynki z rodziny v. Schweinivchen.

Historia – Kaplica w Piotrowicach Nyskich

Pałac. Zbudowany 1660,być może z wykorzystaniem murów wcześniejszego. Przebudowany 1829 i w. XX.Barokowy, z klasycystycznym przekształceniem elewacji wschodniej i znacznym zatarciem cech stylowych. Zwrócony frontem ku wschodowi. Murowany, otynkowany.Piętrowy, częściowo na sklepionych piwnicach. Wzniesiony na rzucie nieregularnego prostokąta, z dziedzińcem pośrodku, o ściętym narożniku południowo-wschodnim. Od południa nowy ryzalit na osi z nadbudowaną wieżą.Zewnętrzna ściana skrzydła północna lekko zagięta. Skrzydło zachodnie wysunięte ku północy ryzalitem mieszczącym kaplicę. Układ pomieszczeń nieregularny, w większości jednotraktowy, w skrzydle zachodnim częściowo dwutraktowy na skutek nowych podziałów. W skrzydle wschodnim na osi obszerna sień, w przedłużeniu której jednobiegowa klatka schodowa. W skrzydle południowym pomieszczenie nakryte sklepienie, kolebkowym z lunetami, powiększone o przestrzeń nowego ryzalitu. Przylegająca doń od zachodu sień sklepiona kolebkowo. W kaplicy (w narożu pn.-zach.) dostępnej osobnym wejściem od zachodu strop belkowany, fazowany,z dwoma podciągami poprzecznymi w XVII; posadzka z płyt ceglanych. Na piętrze pośrodku skrzydła południowego salon nakryty pozornym sklepieniem kopulastym, z plafonem w obramieniu stiukowym. W pozostałych pomieszczeniach sufity, niektóre z fasetą. Dziedziniec otoczony krużgankiem, otwartym w przyziemiu arkadami filarowymi zamkniętymi półkoliście, na piętrze korytarz z oknami zamkniętymi analogicznie, zapewne pozostałość zamurowanych arkad. Na zewnątrz budynek opięty w narożnikach cylindrycznymi szkarpami, za wyjątkiem narożnika południowo-wschodniego, przy którym trzy szkarpy skośne. Elewacja frontowa pięcioosiowa, z wejściem pośrodku w nowszym kamiennym obramieniu. Pomiędzy piętrami gzyms przepaskowy. Na elewacji frontowej odsłonięty fragment dekoracji sgraffitowej z datami 1660 i 1829 oraz literami P G B. Nad skrzydłem północnym dach pulpitowy, nad pozostałymi siodłowy, nad kaplicą wyodrębniony, kryte dachówką. W wejściu do kaplicy drzwi z obustronną dekoracją późnorenesansową w.XVII, kanelowanymi pilastrami, motywami wolut i płomieni oraz ozdobnymi okuciami.

WYPOSAŻENIE KAPLICY: Ołtarz Barokowy 3. ćw. w. XVII, z dwiema kanelowanymi kolumnami o ozdobnych trzonach i naddatkami o dekoracji chrząstkowej; w nim współczesny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Antepedium malowane z Matką Boską z Dzieciątkiem,koniec w. XVIII. Zwieńczenie ołtarza (obecnie oddzielnie zawieszone), z owalnym kartuszem herbowym bpa Sebastiana Rostocka oraz dekoracją chrząstkową. Tron barokowy, po poł. W. XVII, z płaskorzeźbioną dekoracją chrząstkową. Ławy w. XVII. Obrazy w. XVIII: 1. św. Ignacy; 2. św. Jan Nepomucen; 3. św. Maria Magdalena pokutująca. Rzeźba św. Jana Nepomucena, barokowa w. XVIII. W balustradzie schodów przed wejściem do kaplicy płyta późnorenesansowa 1. poł. w. XVII, marmurowa, dwustronnie płaskorzeźbiona, ze sceną Ukrzyżowania oraz dwoma kartuszami herbowymi.

W toczeniu pałacu zachowana częściowo nawodniona fosa oraz niewielki park krajobrazowy.